Verbeter uw Zelfbeeld in 7 stappen

Verbeter uw Zelfbeeld in 7 stappen! Niet iedereen zit altijd even lekker in z’n vel en niet iedereen kijkt altijd even tevreden in de spiegel. Maar het wordt nogal vervelend als zo’n negatief zelfbeeld je eigenwaarde en zelfvertrouwen in de weg zit. U krijgt vaak feedback van collega’s dat ze u anders zien of u ziet uzelf anders dan de feedback die u krijgt dan is er een mogelijkheid dat uw zelfbeeld niet klopt. Maar hoe kan dat nu u kent uzelf toch het beste? Hieronder beschrijven we wat het zelfbeeld is en 7 stappen om te leren omgaan met uw zelfbeeld.

Minderwaardigheidscomplex hetzelfde als laag zelfbeeld?

Ja een een minderwaardigheidscomplex wordt het ook wel genoemd, zo’n laag zelfbeeld. Het gevoel dat je dus minder waard bent dan anderen. Komt in verschillende gradaties voor, van lichte onzekerheden tot diepgewortelde identiteitsproblemen. Overall betekent een negatief zelfbeeld dat je jezelf niet goed genoeg vindt, dat je vaak negatieve conclusies over jezelf trekt en dat je gedrag of uitspraken van anderen op een negatieve manier interpreteert. Deze tekenen kunnen erop duiden dat je ermee kampt.

9 kenmerken van negatief zelfbeeld

1 Kijkt liever niet in de spiegel. 

You don’t like what you see. Maar echt niet. Hoewel je veel make-up gebruikt, heel veel aandacht besteedt aan je haar en je kleding, zorgt dat je altijd en overal tot in de puntjes verzorgt bent, ben je nooit blij of tevreden.

2 Vergelijkt jezelf met iedereen. 

als er niets te vergelijken valt, vind jij wel een puntje waarop je jezelf kunt bekritiseren.

3 Haalt anderen stiekem graag naar beneden. 

Je zoekt naarstig naar dingen waarop je een ander kunt afkraken. Simpelweg omdat je je er iets beter door voelt. Je laat jezelf en de ander graag ‘geloven’ dat jij beter bent.

4 Iedere vorm van kritiek komt keihard aan.

 Maakt niet uit of het terecht is, goed bedoeld of opbouwend, in jouw ogen is elke vorm van kritiek persoonlijk op jou gericht. Zie je nou wel, je deugt niet…

5 Steekt je nek liever niet uit. 

Je bent bang om je mening te geven. Liever kies je de gulden middenweg en probeer je conflicten te vermijden. Zelfs als je er zelf onder lijdt, zul je het liever laten dan dat je voor jezelf opkomt.

6 Bent de eerste om je te verontschuldigen voor… voor alles eigenlijk. 

Want het zal wel aan jou liggen. Jij hebt dit natuurlijk niet goed begrepen, je bent eigenlijk ook niet goed genoeg, dus jij zal het verkeerd gedaan hebben. Sorry is misschien wel een van de meest gebruikte woorden in je vocabulaire.

7 Gooit snel de handdoek in de ring. 

Zodra iets dreigt te mislukken, ben je weg. Je bent zo bang dat je faalt, dat je door de mand valt of dat anderen iets van je vinden, dat je liever opgeeft dan een fout maakt. Lastig, aangezien je eigen doelen en eisen zo intens hoog liggen.

8 Altijd een weerwoord als iemand je een compliment geeft. 

Je hebt geen idee hoe je moet reageren als iemand je een oprecht schouderklopje geeft. En je bent het er ook nooit mee eens en die ander heeft er vast een dubbele agenda mee… Op elk compliment heb jij wel een ‘oh nou, dat valt wel mee’-achtige reactie.

9 Kunt niet genieten van mooie dingen. 

Want aan alle mooie dingen komt een eind. Eigenlijk is dat een beetje je levensmotto. En dus is het zonde om ervan te genieten, want straks ben je het weer kwijt. Je kunt je niet voorstellen dat jou iets moois overkomt en hecht je er daarom ook liever niet aan.

Wat is zelfbeeld

Gelukkig heeft iedereen heeft een zelfbeeld. Het zelfbeeld is het denkbeeld dat je over jezelf hebt gevormd in de loop van je leven. Het zelfbeeld wordt beïnvloed door allerlei gebeurtenissen in je leven. Beantwoord onderstaande vragen en je beschrijft je zelfbeeld. Als je het leuk vindt kun je deze vragen ook stellen aan een collega of partner. Dan krijg je of bevestiging of verschillen in interpretatie van jouw zelfbeeld.

• Hoe zie jij jezelf?
• Beschrijf je karakter eens?
• Wat vind je van jezelf?
• Hoe zijn jouw kwaliteiten ontwikkeld en wat zijn de kwaliteiten?
• Wat zijn je beperkingen en valkuilen?
• En wat zijn je kwetsbaarheden?

Zelfbeeld betekenis

 zelfst.naamw. Zelfbeeld

De dunk die men van zichzelf heeft

van Daalen woordenboek

Er wordt niet beschreven of dit een hoge dunk of lage dunk is. Veelal kom je een lage dunk tegen ook al zou je dat in eerste instantie niet zeggen als je een persoon tegenkomt.

Actie is reactie.

De manier waarop je je zelf waardeert is een onderdeel van het zelfbeeld en heeft invloed op hoe je je verhoudt tot anderen. Een negatief zelfbeeld(lage dunk) kan leiden tot zeer kritisch kijken naar jezelf en in een zeer kritische houding naar anderen. Een positief zelfbeeld zorgt er over het algemeen voor dat je jezelf en anderen op een positieve manier benaderd.

Daarnaast is het belangrijk om te weten of het beeld wat je over jezelf hebt, klopt met hoe anderen jou waarnemen en ervaren. Stel dat je denkt dat je behulpzaam bent maar medewerkers hebben het idee dat je moeilijk bereikbaar bent, dan klopt er iets niet. Als het beeld wat jij over jezelf hebt namelijk niet helemaal klopt met hoe anderen je ervaren, dan zal er iets mis gaan in de communicatie.

Je kunt een eenzijdig zelfbeeld hebben

Bijvoorbeeld dat je het idee hebt dat je elk probleem aankunt en overal een antwoord op hebt. Je twijfelt nooit, denk je en je voelt je nooit onzeker. Daartegenover staat dat je je altijd onzeker voelt en je nooit zeker bent van je zaak. Je Communiceert naar buiten anders dan dat je intern ervaart.

De ontwikkeling van ons zelfbeeld speelt zich af tijdens de eerste levensfase

De ontwikkeling van ons zelfbeeld speelt zich af tijdens de eerste levensfase ongeveer 12 a 13 jaar). De basis van onze persoonlijkheid is dan een feit en bestaat uit het beeld dat we van onszelf hebben (dit ben ik). Het beeld van de wereld is veilig of onveilig. De zingeving van ons bestaan en van onze mogelijkheden .Deze overtuigingen zijn de basis van ons handelen voor de rest van ons leven.(zie ook Pesso en kwetsbaarheden) Het is gebaseerd op aannames en veronderstellingen die je als kind hebt gemaakt. Veel mensen leven nog steeds vanuit deze aannames. Terwijl de levensomgeving totaal veranderd is.

je bevestigd je zelfbeeld

Wanneer je vastzit aan je zelfbeeld ga je gedrag vertonen waardoor je hier in bevestigd wordt. Als je denkt dat je een chaotisch persoon bent, zal zich dat uiten door rommel en vergeetachtigheid. Wanneer je denkt dat je verlegen bent, zul je niet snel initiatieven nemen.  De kans is groot dat je geen moeite doet om dit te veranderen want je gaat er vanuit dat het niet veranderbaar is. Stel dat je denkt dat je niet interessant bent, dan zul je vaak je mond houden in overlegsituaties of bij sociale bijeenkomsten. Daardoor gaan anderen denken dat je niet veel te melden hebt en wordt je bevestigd in deze veronderstelling Terwijl je wel degelijk iets zinnigs of interessants te melden hebt. Op die manier creëer je je eigen werkelijkheid. Deze zelfbevestiging wordt in de psychologie self-fulfilling prophecy genoemd.

Hoe ontwikkeld het zelfbeeld zich?

De ontwikkeling van ons zelfbeeld speelt zich af tijdens de eerste levensfase (tot de middelbare school). Het fundament van onze persoonlijkheid is dan gelegd en bestaat uit het beeld dat we van onszelf hebben (dit ben ik), het beeld van de wereld (is veilig of niet), het beeld van onze mogelijkheden ( ik beteken iets of niets). Dit fundament is de basis van ons handelen voor de rest van ons leven. Het is gebaseerd op aannames en veronderstellingen die je als kind hebt gemaakt. Veel mensen leven nog steeds vanuit deze aannames, terwijl de levensomgeving totaal veranderd is.

Hoe is een zelfbeeld ontstaan?

Als kind wil je begrijpen hoe het leven werkt en voornamelijk wat je moet doen om geliefd en geaccepteerd te worden. Je trekt conclusies uit datgene wat je ziet en meemaakt. Daarnaast hebben je opvoeders een grote invloed op de ontwikkeling van je zelfbeeld, door hoe ze op jou hebben gereageerd, waar je in gewaardeerd werd en wat werd afgekeurd en bekritiseerd. Zoals de verstandige oudste of het vrije jongste kind, zorgt er voor dat je bepaalde aspecten van jezelf ontwikkeld. Op school krijg je etiketten opgeplakt door de leerkrachten zoals; ‘Ze laat zich snel afleiden’, ‘Het zit er wel in maar komt er niet uit’. Des te meer mensen het eens zijn over een etiket des te groter de kans is dat je dit overneemt als een gegeven.

Voorbeeldrol van ouders en andere opvoeders

Ook het voorbeeld van ouders, in hoe ze bijvoorbeeld met emoties omgaan, heeft jouw zelfbeeld beïnvloed. Wanneer ouders plezier maakten, verdrietig waren vanwege een  teleurstelling, angstig waren bij een mogelijk gevaar en boos werden bij een onrecht, dan heb je ervaren dat emoties een vanzelfsprekende rol hebben in het leven. Als je ouders weinig op hadden met emoties en daardoor weinig aandacht besteden aan hoe je je als kind voelde, dan is de kans groot dat je gevoelens bent gaan negeren in jezelf. Zo kan het zijn dat je denkt dat je nuchter of rationeel bent.

Oordelen en verwachtingen

Het beeld over jezelf is deels ontstaan door alles wat je hebt gedaan, waar je plezier in had, waar je goed in bent, wat mislukte en deels door de oordelen en verwachtingen die anderen over jou hadden. Dat kan zowel positief als negatief zijn. Zo kom je tot een algeheel gevoel over jezelf. Dat kan een fijn gevoel zijn maar ook een zorgelijk gevoel dat je het idee hebt dat je bijvoorbeeld niet voldoet aan verwachtingen. Het is ook mogelijk dat je je schaamt voor bepaalde aspecten van jezelf, zoals afhankelijkheid of te veel op de voorgrond willen zijn. Dus al met al is het best ingewikkeld met dat zelfbeeld.

Je zelfbeeld kan in de loop van je leven veranderen

Wanneer je gevoelig bent voor de verwachtingen en oordelen van anderen zul je je gedrag bijstellen en daarmee kan je zelfbeeld ook veranderen. Van huis uit ben ik niet sociaal en attent opgevoed. Daar win je geen vrienden mee. Jarenlang heb ik moeite gedaan om sociaal te zijn en op een gegeven moment kon ik tegen mezelf zeggen; ‘ Ik ben een sociaal persoon’.

Een zelfbeeld kan je beperken in je doen en laten.

Wanneer je vindt dat je  een tolerant en vriendelijk mens bent, zul je niet snel toestaan dat je ook intolerante en onaardige gevoelens hebt. Als je jezelf ziet als een harde zakelijke heer of dame dan zul je gevoelens van kwetsbaarheid en onzekerheid niet snel erkennen. Op deze manier houd je een bepaald zelfbeeld in stand. Ga eens na hoeverre je vast zit aan het beeld dat je van jezelf hebt. Dat is het geval als je denkt:

• Zo ben ik nu eenmaal
• Dat is nu eenmaal mijn aard
• Ik kan er niets aan doen dat ik altijd……

zelfbeeld verbeteren

Van een negatieve naar een positieve kijk op jezelf .Waarom is een positief zelfbeeld belangrijk. Door een positief zelfbeeld heb je een goed gevoel over jezelf. Daardoor is het gemakkelijker om angst te overwinnen en uitdagingen aan te gaan. Door een positief zelfbeeld ben je minder afhankelijk van de goedkeuring van anderen.  Je wordt niet belaagd door overmatig zelfkritiek. Dat maakt het leven heel wat aangenamer en gemakkelijker.

Stap 1 draai het om

Omdat een negatief zelfbeeld meestal  tijdens de jeugdige fase is ontstaan is het onderdeel van je basishouding geworden. Dat kun je niet even wegwerken. Maar je kunt wel je focus verleggen naar een positief zelfbeeld. Uiteraard moet dit gevoed worden door positieve input. Als je helder hebt welke denkbeelden jouw negatief zelfbeeld in stand houden, weet je ook welke gedachten er nodig zijn om een positief zelfbeeld te voeden. Bijvoorbeeld

• ‘Ik beteken niets’ wordt ‘Ik heb betekenis’ of ‘Ik ben OK’
• ‘Nergens ben ik goed voor’ wordt ‘Ik heb bijzondere kwaliteiten zoals….’
• ‘Niemand vind mij aardig’ wordt ‘Er zijn verschillende mensen die mij graag mogen’
• ‘Ik moet me aanpassen’ wordt ‘Ik mag zijn zoals ik ben’

Bij deze voorbeelden heb je in één zin helder wat de kern van het negatieve zelfbeeld is en door het tegenovergestelde te benoemen weet je wat de uitdaging is. Dus bedenk welke negatieve kernzin voor jou van toepassing is en bedenk vervolgens wat het tegenovergestelde hier van is.

Stap 2 denk positief over jezelf

Het negatief zelfbeeld is vaak stevig verankerd in jezelf. Stel je bent rond de dertig. Vergelijk een boom van dertig jaar eens met een boompje van een jaar. Dat betekent dat je niet om die boom van dertig jaar heen kan en dat je dat kleine boompje extra voeding moet geven om snel te kunnen groeien. Met andere woorden het gaat niet vanzelf. Maak een scheiding tussen jou zelf en dit oude negatief zelfbeeld. Je bent meer dan dit negatieve beeld. Ga je er niet meer 100% mee identificeren. Zoek meer verbinding met het deel dat positief over jezelf denkt en gemakkelijker in beweging komt. Focus op positieve gevoelens, gedachten en gedrag. Het lijkt in het begin wat overdreven en niet geloofwaardig. Dat is een fase waar je doorheen moet. Des te vaker je zaken positief benadert des te eerder ga je het geloven.

Benoem positief gedrag:

• Ik ben behulpzaam
• Denk: organiseren kan ik goed
• Genieten van fietsen en bijvoorbeeld wandelen
• Ik ben OK zoals ik ben

Door positief over jezelf te denken ga je je beter voelen. Daardoor krijg je meer zin om iets te ondernemen of initiatieven te nemen. Je doorbreekt een negatieve cirkel. Volg je verlangens. Hoe wil je dat jouw leven erover vijf jaar uitziet? Visualiseer je verlangens en ervaar hoe dat voelt. Dat kan een sterke motivatie zijn.

stap 3 Wees trots op jezelf

Dit positieve beeld heeft input nodig. Dat zal in het begin hard werken zijn, omdat je gewend bent je doen en laten negatief te beoordelen. Stel je voor dat je tijdens het negatieve oordelen een zwarte bril op hebt. Het gaat er om dat je een andere bril op zet, rood, blauw, het maakt niet uit. Kies een kleur waar je vrolijk van wordt. Door deze bril bekijk je jouw doen en laten op een positieve manier. Stel dat je afwachtend bent in een gesprek dan kun je ook zeggen dat je goed over zaken na wilt denken voordat je met je mening komt, maar je kunt daardoor waarschijnlijk ook goed luisteren. Neem steeds aan het eind van een dag jouw activiteiten door d.m.v. jouw gekleurde bril. Het zal eerst geforceerd voelen en klinken. Het deel in jou dat negatief is zal het onderuit willen halen, maar dat moet je niet toestaan. Beëindig je evaluatie met tegen jezelf te zeggen dat je trots bent op jezelf.

stap 4 ga plezier beleven

Stel je voor hoe iemand met een positief zelfbeeld zich gedraagt. Iemand met een positief gevoel over zichzelf spreekt zich uit, zegt wat hij wil en wat hij niet wil, reageert spontaan, heeft plezier. Ook al voelt het nog niet helemaal zo en is het spannend, ga je eerder iets zeggen of vragen, enthousiast ergens over zijn, een initiatief nemen. Door je anders te gedragen ga je je anders voelen en heb je weer een ervaring waar je positief en trots op kunt zijn. Het enige wat nodig is, is het verlangen om je goed te willen voelen en de moed om het aan te gaan.

stap 5 geef je jezelf complimenten

Wellicht denk je dat je eerst grote stappen moet zetten voordat je een compliment verdient, maar dat is ook maar een opvatting. Je mag doen wat je wilt dus je mag jezelf zoveel complimenten geven als je wilt voor de kleinste dingen. Eigenlijk voor alles waar je jezelf positief over beoordeeld verdiend een compliment, maar ook voor al die kleine momenten waarin je je nek uitstak. Dat kan zijn dat je een vraag stelde, je mening gaf of een voorstel deed, iemand hielp.

stap 6 geef zingeving aan je leven

Mensen met een negatief zelfbeeld zijn eigenlijk altijd kritisch naar zichzelf. Dat maakt het moeilijk om te genieten of je trots te voelen. Je kunt niet vaak genoeg tegen jezelf zeggen dat je goed bent zoals je bent, dat betekent dat je niet altijd hoeft te presteren maar ook gewoon mag zijn en  genieten van het moment, van de zon, de natuur, het lezen van een boek, het uitgaan met vrienden. Wat goed helpt is om te mediteren. Dit geeft rust en je zelfbeeld wordt niet beïnvloed door louter negatieve gedachten

stap 7 Schrijf je ervaringen op, laat het vloeien

Koop voor jezelf een mooi schrijfboekje waarin je al je positieve ervaringen en de complimenten die je jezelf geeft, beschrijft. Het staat nu zwart op wit en is een gegeven wat je niet meer kan worden ontnomen. Wanneer je de neiging hebt om weg te zakken in een negatief beeld, kun je jezelf opbeuren door al deze positieve gebeurtenissen en gevoelens te lezen. Via mytalentboard kan je met een 360 graden feedback toetsen of jouw zelfbeeld klopt!

Dit artikel is geschreven door Virgil van Dijk